تلاش مجلس برای کاستن از آلام آلودگی هوا

روز ۲۶ آذر ماه به نام حمل و نقل عمومی نامگذاری شده روزی که در اکثر سال‌ها رابطه تنگاتنگی با آلودگی هوا  پیدا کرده است، این روز برای آگاهی هرچه بیشتر جامعه با نقش و جایگاه صنعت حمل و نقل در جابجایی کالا و مسافر در سطح کشور از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور به عنوان روز حمل و نقل تعیین شده است؛ وسعت این روز را در معضل آلودگی خلاصه می‌کنیم تا شاید راهگشایی باشد برای مردمی که هر روزشان را با مترو و اتوبوس شلوغ و فشرده آغاز می‌کنند. بعد از یک هفته تعطیلی مدارس امروز روز حمل و نقل عمومی با شرایط ناسالم هوا در مرزهای هشدار قرار گرفت و مدارس تهران را تعطیل و به بیانی غیر حضوری کرد، معضلی تکراری و راهکاری پیش پا افتاده است.

مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا 

طبق آمارهای منتشر شده وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰ آلودگی هوا منجر به مرگ ۲۱ هزار هموطن در ۲۷ شهر کشور شده که ۶ هزار نفر از قربانیان از ساکنان تهران بودند. عوامل متعددی در رشد آلودگی هوا نقش دارند که استفاده از سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی گرفته تا سوخت‌های غیر استاندارد و مازوت سوزی، اما همواره متهم ردیف اول آلودگی هوا، آمد و شد شهری و حضور خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده اعلام می‌شود.

 قانون هوای پاک و مصوبه خودروهای فرسوده

شاید کم بیراه نباشد گذری کوتاه به آیین‌نامه اجرایی ماده ۸ قانون هوای پاک مصوب سال ۹۷ هیأت‌وزیران و سن فرسودگی انواع خودروها را داشته باشیم، طبق این مصوبه تکالیف و وظایفی در قانون مذکور بر دوش خودروسازان محول شده که باعث کاهش میزان آلایندگی هوای کلانشهرها می‌شود، کاملا پر واضح و مشخص است که برای اجرایی شدن آن اعتباراتی از بودجه هر ساله به آن اختصاص می‌دهند؛ توسعه و به‌روزرسانی ناوگان حمل و نقل عمومی، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی از طریق گسترش نیروگاه‌های تجدیدپذیر، توزیع سوخت استاندارد در سراسر کشور، از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده و… از مهمترین موارد ماده ۸  قانون مذکور است که باید به صورت جدی مورد بررسی قرار گرفت.

 چرخه معیوب ناوگان حمل و نقل عمومی

داریوش گل علیزاده سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست با بیان این که ناکارآمد بودن سیستم حمل و نقل عمومی کشور باعث تشدید آلودگی هوا در کلانشهرها شده است، عنوان کرد: متاسفانه همین حالا بیش از ۶۰ درصد ناوگان حمل و نقل عمومی باری و مسافربری در ایران فرسوده است و این فرسودگی را به طور ویژه می‌توان در اتوبوس‌های فرسوده ناوگان اتوبوسرانی درون شهری تهران و دیگر کلانشهرها مشاهده کرد. همچنین ما در سیستم حمل و نقل عمومی شهرهای بزرگ با کمبود شدید مواجه هستیم و همین مسئله باعث می‌شود که شهروندان ناچار باشند بیشتر از خودروهای شخصی استفاده کنند و این موضوع به افزایش ترافیک و تشدید آلودگی هوا در کلانشهرها دامن می‌زند.

وی همچنین از وجود ۶.۵ میلیون خودرو از ۲۵ میلیون دستگاه خودروی سواری شماره‌گذاری‌ شده و همچنین ۱۰ میلیون موتورسیکلت از ۱۲ میلیون دستگاه موتورسیکلت شماره‌گذاری‌شده در کشور خبر می‌دهد. این در حالی است که طبق قانون، ما هر سال باید ۲۰ درصد خودروهای فرسوده را از رده خارج می‌کردیم، اما در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۹ هزار خودروی فرسوده در ایران اسقاط شدند و این آمار نشان می‌دهد که سرعت از رده خارج کردن وسایل نقلیه فرسوده در کشورمان بسیار پایین است.

سیدرضا تقوی رئیس مجمع نمایندگان استان تهران بخشی زیادی از آلودگی هوا را مربوط به فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی کشور دانست و گفت: توسعه زمانی می‌تواند اثر بخش باشد که زیرساخت‌های آن فراهم شود، بی تردید حمل و نقل عمومی از آثار توسعه یافتگی شهرهای بزرگ محسوب می‌شود، تهران با وجود پایتخت بودن با معضلاتی همچون آلودگی، ترافیک سنگین، کمبود امکاناتی همچون ناوگان حمل و نقل استاندارد، دست و پنجه نرم می‌کند که برخی از آنها تبعات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به کمبود وسایل حمل و نقل عمومی، افزود: همخوانی مناسب با افزایش جمعیت و میزان وسایل حمل و نقل عمومی وجود ندارد، شلوغی مترو و اتوبوس در سطح شهر گواه این مطلب است، در حال حاضر تهران فقط نیازمند ۵ هزار دستگاه اتوبوس است تا پاسخگوی نیاز مردم باشد.

شلوغی بیش از اندازه واگن‌های مترو

تقوی با اشاره به مزایای مترو به عنوان حمل و نقل سبز شهری، یادآور شد: با وجود فرسودگی اتوبوس‌های شهری و متناسب نبودن آن با میزان جمعیت، مترو هم به عنوان تکنولوژی سبز نتوانست این مشکل را حل کند به گونه‌ای که شلوغی بیش از اندازه واگن‌های مترو موجب نارضایتی استفاده کنندگان شده است، اگر بتوانیم سرعت حرکت هر قطار را به ۳ الی ۴ دقیقه برسانیم تا حدود بسیار زیادی می‌توانیم مشکلات ازدحام مترو را کاهش و مردم را ترغیب کنیم از این وسیله حمل و نقل عمومی استفاده کنند.

خودروهای تک سرنشین ناشی از وجود کمبود در خدمات حمل و نقل عمومی است 

وی در ادامه تاکید کرد: گاهی به قدری جمعیت داخل واگن‌ها زیاد است که درهای ورود و خروج قطارها به سختی بسته می‌شود، با چنین وضعیتی نمی‌توانیم از مردم توقع داشته باشند از وسیله حمل و نقل عمومی استفاده کنند با تمام این اوصاف مردم مایل به استفاده از خودروی شخصی هستند که موضوع خودروهای تک سرنشین مطرح می‌شود.

رییس مجمع نمایندگان استان تهران، تصریح کرد: در حال حاضر با هر آلودگی هوا شاهد تعطیلی مدارس  و اداره‌ها هستیم که راهکاری درست و منطقی به نظر نمی‌رسد، با تمام این اوصاف در روزهای تعطیل هم شاهد شدت آلودگی هوا هستیم؛ بر همین اساس نمی‌توان نقش بازگشایی مدارس را در آلودگی هوا پررنگ بدانیم.

اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران مجلس یازدهم در مورد نقش پررنگ سیستم معیوب حمل و نقل عمومی در مورد شدت‌گیری آلودگی هوای تهران و کلانشهرها گفت: یکی از دلایل رشد آلودگی هوای تهران سیستم معیوب حمل و نقل عمومی است، اگر ضعف‌های حاکم بر حمل و نقل عمومی با استانداردهای لازم مورد توجه قرار بگیرد منجر به ترغیب مردم به استفاده از آنها می شود و تمایل کمتری برای استفاده از خودروهای شخصی خواهند داشت، بنابراین ضریب آلودگی هوا نیز کاهش پیدا می‌کند.

۶۰ درصد آلودگی هوا نشات گرفته از فرسودگی وسایل نقلیه است

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی افزود:  بالای ۶۰ درصد از آلودگی هوا در ارتباط با وسایل نقلیه متحرک است، جلسات متعددی با خودروسازان داخلی برگزار کردیم که تولید کننده اتوبوس، مینی بوس و ون هستند. در حال حاضر دو وزارتخانه راه و شهرسازی و وزارت کشور باید متقاضی عمده تولید اتوبوس‌های استاندارد خودروسازی کشور باشند.

تلاش شد تا وزارتخانه‌های مربوطه از وزارت صمت گرفته تا راه و شهرسازی که متقاضیان خودرو هستند در کنار خودروسازان قرار بگیرند و با بستن قراردادهای بلند مدت حداقل ۵ ساله برای پیش خرید خودروهای  مورد نظر از اتوبوس گرفته تا ون به میدان بیایند

وی ادامه داد: تلاش شد تا وزارتخانه‌های مربوطه از وزارت صمت گرفته تا راه و شهرسازی که متقاضیان خودرو هستند در کنار خودروسازان قرار بگیرند و با بستن قراردادهای بلند مدت حداقل ۵ ساله برای پیش خرید خودروهای  مورد نظر از اتوبوس گرفته تا ون به میدان بیایند، اگر این مهم در دستور کار قرار بگیرد قطعا بسیاری از نیازهای ناوگان حمل و نقل رفع خواهد شد.

پیش خرید خودروهای داخلی برای ناوگان حمل و نقل عمومی باید اتفاق بیفتد

عضو مجمع نمایندگان استان تهران در ادامه با تاکید به نوسازی حمل و نقل عمومی، اظهار کرد: پیش خرید تضمینی قرار داد ۵ ساله خرید خودرو برای حمل و نقل عمومی با تولیدکنندگان داخلی باید اتفاق بیفتد، اگر این مهم اتفاق افتاد و پیش خرید از خودروسازان داخلی پاسخگوی نیاز کشور نبود می‌توان روی واردات خودروهای استاندارد سرمایه گذاری کنیم.

وی با اشاره به فرهنگسازی برای کاهش آلودگی هوا و ترافیک، تاکید کرد: استفاده از خودروهای دوگانه سوز و هیبریدی و موتورسیکلت‌های هیبریدی و برقی زمینه کاهش آلودگی هوا و ترافیک را در کشور مهیا می‌کند. در کشورهای توسعه یافته به موقع از دوچرخه، موتورسیکلت، خودرو شخصی و وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند این مسئله باز می‌گردد به حمل و نقل عمومی، در حال حاضر چند درصد از مدیران اجرایی از حمل و نقل عمومی بدون قصد و غرض رسانه‌ای شدن استفاده می‌کنند؟

هزینه‌زا بودن زندگی مردم آسیبی جدی به محیط زیست وارد کرده است

نماینده مردم در مجلس یازدهم با بیان هزینه‌زا بودن سبک زندگی مردم یادآور شد: باید سبک زندگی ایرانیان تغییر کند، هزینه‌زا بود مصارف ایران در کنار آسیب جدی که به محیط زیست وارد می‌کند ضرر و زیان سنگینی به حوزه سلامت عموم جامعه می‌زند این مسائل در کنار بی توجهی مسئولان ریشه در فرهنگ سازی عموم جامعه هم دارد.

نماینده مردم تهران با اشاره به تولید خودروهای برقی برای کاهش آلایندگی حاکم بر حمل و نقل عمومی تاکید کرد: باتری مهمترین اصل در خودرو و موتورسیکلت‌های برقی است که اگر شرایط به گونه‌ای مهیا شود که بتوان با تولید انبوه و تحویل باتری کهنه و قدیمی اقدام به تحویل نو به صاحبان خودرو کرد کمک بزرگی در کاهش آلودگی هوا خواهیم داشت، اگر بتوانیم باتری را جزو اموال حاکمیتی در نظر بگیریم بی تردید مردم متمایل به استفاده از خودرو و موتورسیکلت برقی خواهند بود.

خودروهای فرسوده روزانه ۹۵ میلیون لیتر مصرف گازوئیل دارند

مجتبی یوسفی عضو کمیسیون عمران در مجلس یازدهم با تبریک روز حمل و نقل عمومی به فعالان این حوزه به ویژه رانندگان، تاکید کرد: ماده ۱۲ رفع موانع تولید، به صراحت موضوع نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی را مورد بحث قرار می‌دهد، تعداد زیادی خودرو فرسوده در حوزه حمل و نقل بار و مسافر از تاکسی گرفته تا اتوبوس و کامیون در درون و برون شهری فرسوده هستند با یک حساب سرانگشتی درمی‌یابیم که روزانه حدود ۹۵ میلیون لیتر گازوئیل مصرف دارند، با افزایش کیفیت حوزه باری و مسافربری حداقل ۳۰ درصد معادل ۲۰ الی  ۲۵ میلیون لیتر صرفه جویی در مصرف روزانه  گازوئیل در کشور خواهیم داشت.

نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: با مشکلات اقتصادی که در دولت‌ها وجود دارد، توجهی به جزئیات مسائل حمل و نقل از جمله نوسازی خودروها نمی‌شود، اگر حداقل ۵ سال سرمایه گذاری مستقیم روی این مسئله صورت پذیرد دیگر با مشکلات عدیده آلودگی و مرگ و میر جاده ای روبرو نخواهیم بود؛ انتظار داریم در بودجه ۱۴۰۲ و برنامه هفتم توسعه مجلس با حذف شرط گواهی اسقاط برای واردات و ترخیص کامیون‌های سه سال کارکرده  مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد را برطرف کند.

نوسازی بخش حمل و نقل عمومی نه تنها منجر به کاهش آلودگی هوا خواهد شد بلکه عاملی برای افزایش ایمنی حمل و نقل است، انتظار داریم با حمایت از شهرداری‌ها عاملی برای توسعه حمل و نقل عمومی کشور باشیم از طرفی آلودگی هوا را کاهش دهیم

وی در ادامه یادآور شد: نوسازی بخش حمل و نقل عمومی نه تنها منجر به کاهش آلودگی هوا خواهد شد بلکه عاملی برای افزایش ایمنی حمل و نقل است، انتظار داریم با حمایت از شهرداری‌ها عاملی برای توسعه حمل و نقل عمومی کشور باشیم از طرفی آلودگی هوا را کاهش دهیم.

مجلس برای نوسازی حمل و نقل عمومی پای کار آمده است

عضو کمیسیون عمران در مجلس یادآور شد: مجلس با اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده و افزایش سهم شهرداری‌ها از ۳ درصد به ۴ درصد، منابع جدیدی را برای درآمد شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در نظر گرفت تا مبلغی از این اعتبارات به نوسازی حمل و نقل عمومی اختصاص داده شد.

وی در ادامه با اشاره به معیشت فعالان حوزه حمل و نقل عمومی یادآور شد: مسائل اقتصادی از جمله معیشت کارکنان از وزارت راه و شهرسازی تا راهداری‌ها باید مورد توجه مسئولان و متولیان امر قرار بگیرد تا حداقل‌های لازم برای زندگی آنها در نظر گرفته شود. عدم رعایت عدالت در پرداخت حقوق و دستمزد، افزایش لوازم و تجهیزات یدکی خودرو و…..از جمله مشکلات این گروه هستند از طرفی مباحث بیمه رانندگان از دغدغه آنان است که باید مجلس با جزئیات تمام این موضوع را حل کنند.

در پایان باید بگوییم؛ در طی چند روز گذشته براساس جدیدترین گزارش پایگاه بین المللی سنجش و رتبه بندی کیفیت شهرها((IQAIR ، تهران با شاخص کیفیت هوای ۱۵۷ در بین ۱۰ شهر آلوده جهان در رتبه چهارم است. این شرایط در وضعیتی رسانه‌ای می‌شودکه چشم انداز روشنی برای رسیدن اتوبوس‌های نو به ناوگان فرسوده اتوبوسرانی نیست و مترو هم با کمبودهای بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند؛ کمبود و فرسودگی وسایل حمل و نقل عمومی از اتوبوس‌رانی گرفته تا قطار مترو برای پایتخت نشینان تبدیل به یک چالش بزرگ شده است که همواره مورد انتقاد نمایندگان مجالس بوده و است و هر بار با تغییر مدیران این حوزه شاهد وعده و وعیدهایی از جنس نوسازی و توسعه داده می‌شود؛ ناگفته پیداست بازسازی و نوسازی ناوگان اتوبوس‌رانی پایتخت منوط به تامین بودجه و پرداخت منابع مالی و همت مدیران است./

پایان پیام